ArticleAuthors: Võ Hồng Hà (2002)
Đọc Tây du ký. người ta dễ dàng gặp nhau ở một cảm nhận chung về sự thông nhất biện chứng giữa yêu tô'“kỳ” với yếu tố “chân”, mà biểu hiện cốt lõi của nó là “ảo trung hàm lý, kỳ trung ngụ tình" (trong cái ảo có chứa lý, trong cái kỳ có ngụ tình) [6, tr. 142] (tập 1). “Lý” bao gồm bản chất và quy luật của tự nhiên, xã hội được đúc rút từ những kinh nghiệm thông thường đến những khái quát triết học, “tình” bao gồm thế giới tinh thần, tình cảm phong phú, phức tạp của con người. Nếu đem đôi chiếu nội dung bề mặt Tây du ký với hiện thực đời sông thì cùng lắm cũng chỉ thấỵ trong đó "ba phần thực bảy phần hư” (cách nói của Lồ Tấn), nhưng căn cứ vào chiểu sâu của những vấn để, những quy luật ... 
