Dao động Madden-Julian và liên hệ với mưa lớn ở Việt Nam

Abstract

Luận văn trình bày những đặc trưng cơ bản của dao động Madden-Julian (MJO) cũng như bộ chỉ số MJO đa biến thời gian thực (RMM) dùng để xác định hoạt động của MJO. Ứng dụng cách xác định MJO dựa trên phương thức của RMM để tạo bộ chỉ số tương tự nhưng với phép lọc chuỗi số liệu đầu vào trong dải chu kỳ 20 – 100 ngày, bộ chỉ số này được gọi là ReCal. Sử dụng đồng thời hai cách xác định MJO trên để tiến hành thống kê đối với các đợt mưa lớn diện rộng trên khu vực Việt Nam trong thời đoạn có MJO hoạt động mạnh. Sự xuất hiện của các đợt mưa lớn trong thời đoạn có MJO mạnh được xem xét trong từng pha MJO, trên từng khu vực của Việt Nam và theo từng hình thế synop gây mưa. Mưa lớn diện rộng xuất hiện trong các pha 4, 5 và 6 của MJO hoạt động mạnh là nhiều hơn so với ở các pha trạng thái khác, đặc biệt rõ nét trên khu vực phía nam Việt Nam. Các đợt mưa lớn ở khu vực phía bắc Việt Nam trong pha 2 là nhiều hơn so với ở phía Nam. Trong thời đoạn pha 2, các đợt mưa lớn ở Bắc Bộ thường có nguyên nhân từ hoạt động tăng cường xuống phía nam của áp cao lục địa có nguồn gốc từ áp cao Siberia.