Từ bảo quyển đến truyện Nôm: Về nguồn gốc và quá trình lưu hành Lưu Hương diễn nghĩa bảo quyển tại Việt Nam đầu thế kỉ XX = From “Precious Scroll” to “Nom script": On the Origin and Transmission of Luu Huong dien nghia bao quyen in Vietnam’s early 20th century

Abstract

Lưu Hương diễn nghĩa bảo quyển (劉香演義寶卷) là truyện thơ Nôm Phật giáo viết về Lưu Hương - người phụ nữ đã vượt qua nhiều khó khăn để theo đuổi con đường tu hành. Bản Nôm hiện tồn khắc in năm 1908 lưu tại chùa Hội Khánh (tỉnh Bình Dương), đồng thời được truyền bá rộng rãi tại Nam Bộ từ đầu thế kỉ XX qua hai ấn bản Quốc ngữ năm 1926 và năm 1930. Từ việc khảo sát hệ thống văn bản viết về Lưu Hương tại Trung Quốc, đối chiếu với Lưu Hương diễn nghĩa bảo quyển, bài viết tái xác nhận giả thuyết cho rằng Lưu Hương diễn nghĩa bảo quyển có nguồn gốc từ Lưu Hương Nữ bảo quyển, từ đó suy luận khoảng thời gian lưu truyền và xác định những điểm được kế thừa - biến đổi qua quá trình diễn Nôm. Mặt khác, nghiên cứu cũng tập trung mô tả các ấn bản Quốc ngữ của Lưu Hương diễn nghĩa bảo quyển, đối chiếu chúng với bản Nôm để phác thảo hệ truyền bản của tác phẩm tại Việt Nam đầu thế kỉ XX, đồng thời gợi dẫn những đặc điểm cơ bản của quá trình lưu truyền đó. Sự truyền bá Lưu Hương diễn nghĩa bảo quyển không chỉ tiêu biểu cho đời sống sinh động của thể loại bảo quyển tại Việt Nam mà còn trình hiện những vỉa tầng khác nhau vận động trong lòng xã hội Nam Bộ cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX.